In de media

Hieronder links naar krantenartikelen, filmpjes en geluidsbestanden van radio uitzendingen uit 2019 waarin mijn naam of die van organisaties waarbij ik betrokken was voorkomt. Internetartikelen zijn alleen opgenomen als de inhoud ook in gedrukte vorm of op radio en TV verschenen is.

Volgens de Bijstandsbond helpt bijverdienen in de bijstand niks. Parool, 8 februari 2019.

Bijstandsbeleid gemeente zet geen zoden aan de dijk. Opinieartikel van Piet van der Lende in Parool 23 mei 2019.

Hoogte bijstandsuitkering blijft steeds verder achter. Artikel in de Volkskrant van 6 juni 2019 van Joris Tieleman waarin de Bijstandsbond wordt geciteerd.

Participatiewet drijft mensen in de bijstand tot wanhoop. ‘De maatschappij zit niet op ons te wachten’. Trouw, 29 november 2019.

Thijs Niemantsverdriet. NRC Handelsblad 5 december 2019. Reportage.
Een lekker matras, een warme douche en een bord zuurkool
In Amsterdam is sinds deze week de winteropvang open. Het aantal daklozen blijft stijgen, waardoor ook ‘zelfredzame’ mensen langer in de tijdelijke opvang blijven. Een klant van de Bijstandsbond wordt geïnterviewd.

Uitzending Een Vandaag van Avro/Tros op 30 december 2019 waarin Marc van Hoof, advocaat van de Bijstandsbond wordt geïnterviewd en opnamen in het kantoor van de Bijstandsbond zijn gemaakt. Over de mislukking van de Participatiewet in een analyse van het Sociaal Cultureel Planbureau.

]]>

Wethouder Groot Wassink lanceert nieuwe aanpak om het aantal bijstandsgerechtigden te verminderen: de cohortaanpak

samenvatting

P. van der Lende

Op 17 december publiceerde gemeente Amsterdam een brief, waarin wethouder Rutger Groot Wassink aankondigt dat in de periode september 2019 tot eind 2022 alle bijstandsgerechtigden worden uitgenodigd voor een gesprek over hun kansen op werk. De stad is verdeeld in 22 gebieden met ongeveer 1500 bijstandsgerechtigden per gebied. Die gebieden met 1500 bijstandsgerechtigden worden cohorten genoemd. De Cohortaanpak is in september 2019 gestart met het gebied Bijlmer Oost, gevolgd door de gebieden Centrum West en Oost per november 2019. Osdorp volgt in december 2019. Overige gebieden volgen in de loop van 2020.

Bij de Cohortaanpak worden per gebied in een jaar tijd alle mensen in de bijstand uitgenodigd voor een gesprek over hun kansen op werk. De caseload van de betrokken medewerkers wordt verlaagd en gecombineerd met de inzet van jobhunters.

In de brief wordt gesuggereerd, dat sommige klanten blij zijn met de aandacht, maar dat het bij andere klanten moeilijk is met hen in contact te komen. Er worden altijd de nodige pogingen ondernomen in contact te komen met een klant, indien nodig met een huisbezoek. De brief is vaag over de eerste resultaten. ‘De eerste resultaten in Bijlmer Oost zijn dat bijna 100 Amsterdammers zijn uitgestroomd uit de uitkering’. Er wordt niet vermeld, bij hoeveel mensen de uitkering is stopgezet omdat ze niet reageerden op de oproepen.

Uitkering aanvragen

Ook voor mensen die een uitkering aanvragen gaat er veel veranderen. De belangrijkste verandering is dat dat direct bij de aanvraag voor bijstand de klant intensiever wordt begeleid richting werk. De intensieve begeleiding duurt 6 maanden. Op 1 december is men in Zuid-Oost van start gegaan met deze nieuwe manier van werken. Daarnaast sluit de gemeente begin 2020 een overeenkomst met het UWV waardoor in de laatste fase van de WW-uitkering al gebruik gemaakt kan worden van de dienstverlening van de gemeente. Daarbij wordt getracht, te voorkomen dat mensen na uitstroom uit de WW in de bijstand terechtkomen.

Intensievere dienstverlening

Daarnaast ontwikkelt de gemeente een intensievere dienstverlening voor specifieke doelgroepen te weten statushouders, (biculturele) jongeren en 50 plussers. Wat de eerste doelgroep betreft: men verwacht dat eind van dit jaar de doelstelling 50% uitstroom van statushouders wordt gehaald. Voor de jongeren ‘met een migratieachtergrond’wordt de aanpak ‘spotlight’ ontwikkeld. Jongeren in de bijstand die na 6 maanden nog niet zijn uitgestroomd richting betaald werk moeten alsnog uitstromen. De bedoeling is door de intensievere aanpak 200 jongeren aan werk of een opleiding te helpen. Een belangrijk onderdeel is het direct voorstellen aan en ontmoeten van werkgevers zodat arbeidsmarkt discriminatie geen rol kan spelen. Dit gebeurt in samenwerking met het Programma Aanpak Arbeidsmarktdiscriminatie en een denktank bestaande uit studenten van de Academie van de Stad. Ook voor 50 plussers zijn er specifieke maatregelen, maar qua uitstroom gaat het daarbij om kleine aantallen

werkgevers

Er worden verschillende samenwerkingsverbanden met werkgevers ontwikkeld. Zuid-Oost Werkt, gesprekken met LCS (Luchtvaart Community Schiphol) Banenplan ZaanIJ, vorming collectief Banenplan Haven/Westpoort, en leerwerk trajecten in de zorg, t.w. het project Calibris, waarbij wijkleerbedrijven en zorginstellingen samenwerken met als doel de deelnemers met behoud van uitkering op te leiden tot een betaalde baan in een zorginstelling, en het project Ingeschakeld ter bevordering van stageplekken voor uitstromers uit het Voortgezet Speciaal Onderwijs. Bij deze twee laatste projecten moeten de komende twee jaar 300 extra werkzoekenden toe te leiden naar een leerwerk traject. Nadere cijfers staan in de brief van de wethouder.

organisatie van de dienstverlening

In de dienstverlening streeft men ernaar, de caseload (aantallen bijstandsgerechtigden) van klantmanagers te verlagen. Dit wil men in de eerste plaats doen door een efficiencyslag: niet meer werken met de treden indeling. Maar in de gebieden Oud-Noord, Bijlmer Oost en Osdorp is men begonnen een integrale werkwijze te ontwikkelen voor alle bijstandsgerechtigden in het gebied, ongeacht de trede waarop zij zijn ingedeeld. In de tweede plaats wil men de vaste formatie uitbreiden.

Klimaatdoelen

De energietransitie en de klimaatdoelen van de stad hebben grote gevolgen voor de stad. Van deze dingen noem ik twee details. Vanuit de gemeente Amsterdam wordt de samenwerking gezocht met marktpartijen om mensen uit de bijstand op te leiden tot zonnepaneelmonteur. Met statushouders is hier reeds ervaring opgedaan. Verder wordt een pilotproject gestart om om instroom in de elektro en installatietechniek voor Amsterdammers met een uitkering te stimuleren. Verder wordt het opstellen van een uitvoeringsplan werkgelegenheidsaanpak Green New Deal aangekondigd, dat voor de zomer van 2020 gereed is.

Lees hier de hele brief van de wethouder. https://www.amsterdam.nl/publish/pages/931814/raadsbrief_voortgang_meer_kans_op_werk.pdf

]]>

Enige opmerkingen over de actie bij de miljonairsfair

Op 12 december ’s avonds voerden vele groepen en organisaties actie bij de miljonairsfair om de kloof tussen arm en rijk aan de kaak te stellen. Het was in Amsterdam het startschot van de #samenvoor14 campagne voor verhoging van het minimumloon. Het is een nieuwe manier van werken, waarbij de FNV op voet van gelijkheid samenwerkt met tal van organisaties en groepen, die de gelegenheid krijgen hun eigen actievoorstellen te doen en deelbelangen in te brengen. Het is een lang lopende landelijke campagne, waarin van onderop een beweging wordt opgebouwd door in de buurten, op de werkvloer actief te zijn en de mensen thuis op te zoeken. Zo is er wat betreft Amsterdam op 14 januari alweer de volgende actie, georganiseerd door de rose hesjes uit Amsterdam Noord, die als gastvrouwen zullen optreden. Zij organiseren een mars van het Centraal Station naar het Waterlooplein.

Bij het startschot van de acties in Amsterdam liepen vele groepen over de alternatieve rode loper, waarbij ze zichzelf presenteerden. Er waren spontaan mensen die naar voren kwamen om in strijdbare oproepen iedereen op te roepen zich aan te sluiten en om de frustraties over de puissante rijkdom tegenover bittere armoede aan de kaak te stellen. Wij,

Postbezorgers
Roze Hesjes
FNV Schoonmaak
FNV Domestic Workers
FNV Uitkeringsgerechtigden
Dapperdames
Bijstandsbond
Emcemo
ATKB
Assadaaka
Stichting Al Choura
Code Rood
Internationale Socialisten
Rood
NOMA
Focus en Verbinding

Staan op tegen het sociale onrecht in Nederland. Je moet teruggaan naar de tachtiger jaren van de vorige eeuw om weer acties tegen te komen, waarin zoveel uiteenlopende ja, vaak kleine groepen zich aaneensluiten om gezamenlijk actie te voeren waarbij iedereen een actieve inbreng heeft.

Omdat er opmerkingen komen over de zichtbaarheid van de actie van gisteren op internet, waarbij mensen niks kunnen vinden, hierbij een film van de actie. Nogmaals, het was een actie van enthousiastelingen, die van onderop een nieuwe beweging gaan opbouwen voor verbetering van de bestaansvoorwaarden. Minimumloon op 14 euro! Uitgebreide berichten over de actie werden veel gedeeld op sociale media. Het was een enthousiast en strijdbaar samenzijn, dat hoop geeft voor de toekomst. https://www.youtube.com/watch?v=_RnE2mrbFzo

Maar hoe hoopvol en beginnend succesvol de campagne ook is, er moeten heel wat weerstanden overwonnen worden. Jarenlange indoctrinatie door extreem rechts en de gevestigde belangen hebben ertoe geleid, dat lotgenoten naar elkaar wijzen als de grote boosdoener van de armoede, in plaats van de machtigen der aarde in hun rijkdom aan te klagen. Daardoor kwam in Rotterdam de actie eerst niet van de grond. En ook bij de Bijstandsbond is niet iedereen even enthousiast. Het argument ik doe niet meer mee, ik ben binnenkort gepensioneerd is wat dat betreft slechts een van de reacties van mensen die het in mijn ogen niet begrepen hebben. Hoe vaak worden we niet gebeld door leden, die zeggen: ik krijg AOW, ik zeg mijn lidmaatschap op. Kijk zo kunnen we geen solidaire strijdbare beweging opbouwen waarin mensen zelf het heft in handen nemen en veranderingen afdwingen. Machteloosheid wordt zo een self fullfilling prophecy, waarbij je al bij voorbaat negatief staat tegenover de kansen die er nu liggen.

]]>

Participatiewet saboteert wettelijk sociaal minimuminkomen

donderdag, 12 december 2019

De wettelijke garantie dat iedereen minstens het Wettelijk Sociaal Minimum krijgt in Nederland werkt niet als gevolg van de falende Participatiewet.

Onlangs verscheen de Amsterdamse armoedemonitor 2018. Daaruit blijkt, dat al sinds jaar en dag ongeveer een vijfde van de Amsterdamse huishoudens een inkomen heeft tot 120% van het WSM. Het WSM is ongeveer het bijstandsniveau. Ongeveer 41.000 huishoudens hebben een inkomen tussen 100% en 120% van het WSM. 79%- 318.000 huishoudens- hebben meer dan 120% van het WSM. Wat echter opvalt, is dat maar liefst 42.000 huishoudens een inkomen hebben beneden het WSM. Ik vind dat wel veel. 13.000 huishoudens hebben zelfs een inkomen beneden 80% van het WSM.

Het CBS publiceerde in 2011 een onderzoek, waaruit bleek dat in 2009 in Nederland bijna 700 duizend personen van 18 tot 65 jaar leefden in een huishouden met een inkomen onder de lage-inkomensgrens. Deze grens ligt N.B. lager dan het WSM. Meer dan de helft ((370 duizend) van hen heeft in 2009 betaald werk gehad. Bron: CBS. Op basis van deze cijfers kan worden geconcludeerd, dat ca. 10% van de huishoudens die leeft van minder dan het WSM in Amsterdam woont.

Een trend is ook dat de kloof tussen arm en rijk in Amsterdam toeneemt en de middenklasse slinkt. In 2011 had 30% van de huishoudens een inkomen van 300% of meer van het WSM. In 2017 is dat 35%. Het aantal huishoudens met 120 tot 200% van het WSM is geslonken, van 24% in 2011 tot 21% in 2017. Overigens blijkt ook uit de cijfers, dat bijna de helft van de stadsbewoners het niet breed heeft. Meer dan 40% van het totale aantal huishoudens heeft een inkomen beneden 200% van het WSM.

De grote vraag is natuurlijk: hoe komt het dat zo’n grote groep beneden het wettelijk gegarandeerd sociale minimum zit? Als je op zoek gaat naar de oorzaken blijkt echter, dat de overheid geen idee heeft van hoe dit komt. Ze meten van alles, vragen de mensen het hemd van het lijf, maken databanken met algoritmen (Syri) om maar alles van de minima te weten te komen, maar nee, dit weten ze plotseling niet. Ook zijn mij geen wetenschappelijke onderzoekingen bekend, waarin dit is onderzocht. Er heerst een voor mij pijnlijke stilte. Ook hier weer, ze onderzoeken van alles, maar nee, dit weer niet. Maar het kan zijn dat ik rapporten over het hoofd heb gezien. Ik houd mij aanbevolen voor aanvullende informatie, met name ook hoe dit in andere gemeenten zit. Want landelijke cijfers heb ik niet.

Wat betreft de oorzaken van het feit, dat een grote groep inwoners beneden het WSM zit wordt een tipje van de sluier opgelicht door een recent onderzoek van de Algemene Rekenkamer. Daar stelde men een rapport samen over de effectiviteit van de uitvoering van de AOW- regeling voor ouderen door de Sociale Verzekeringsbank. Het rapport heet ‘Ouderdomsregelingen ontleed’. Naast de AOW bestaan er aanvullende regelingen voor specifieke categorieën ouderen. De Aanvullende inkomensvoorziening ouderen (AIO) is zo’n regeling. Deze is bedoeld voor ouderen die onvoldoende inkomen of vermogen hebben om in hun levensonderhoud te voorzien. Bijvoorbeeld mensen die geen volledige AOW-rechten hebben opgebouwd tijdens hun werkzame leven. Het onderzoek wijst uit dat 48 % tot 56 % van deze ouderen de aanvulling AIO niet krijgen, terwijl zij er wel recht op hebben. Dit betreft 34.000 tot 51.000 huishoudens van een of meer personen. En dat betekent vaak: ze leven beneden het wettelijk sociale minimum. Het niet-gebruik is significant hoger onder rechthebbende huishoudens met een eigen huis met een overwaarde van meer dan € 50.100, dan bij huishoudens zonder huis of met een huis en een overwaarde lager dan de norm. Rechthebbende huishoudens met een huis met een overwaarde van meer dan € 50.100 hebben recht op AIO als lening en niet als gift. Ook hier betreft het een kleine groep, ongeveer 3.500 huishoudens.

Deze uitkomst komt ook overeen met eerder onderzoek van de SVB. Het niet-gebruik komt significant vaker voor bij rechthebbende huishoudens die maar 1% afwijken van het bijstandsniveau dan rechthebbende huishoudens die meer dan 50% afwijken. Het percentage dat een huishouden afwijkt van het bijstandsniveau geeft een indicatie van de hoogte van de AIO. Huishoudens met een inkomen ver onder het normbedrag zullen over het algemeen een hogere AIO-aanvulling ontvangen. Huishoudens die 1% afwijken hebben recht op een AIO-aanvulling van ongeveer € 10 per maand. Het gaat overigens om een kleine groep, ongeveer 1.100 huishoudens. De groep AIO-rechthebbende huishoudens bevat ook een nieuwe doelgroep van de AIO: mensen met een volledig AOW-pensioen en met een jongere partner die geen of weinig inkomen heeft en de AOW-leeftijd nog niet heeft bereikt. Onder bijvoorbeeld Marokkanen komt deze situatie vaak voor. Er blijkt dat 73% van de nieuwe doelgroep op 1 januari 2017 geen AIO ontvangt. Dat komt neer op 4.764 huishoudens. Ongeveer de helft van de huishoudens die geen gebruik maakt van AIO uitkering en dus minder heeft dan het WSM heeft een migratieachtergrond.

Hierboven zijn een aantal redenen gegeven waarom mensen geen aanvulling aanvragen en genoegen nemen met leven beneden het sociale minimum. Sommigen zitten maar weinig beneden het sociale minimum en zien af van de administratieve rompslomp om een tientje of enkele tientjes meer per maand te ontvangen. Anderen hebben een eigen huis en willen dit niet opeten en kiezen er daarom voor in de dagelijkse bekostiging van het levensonderhoud beneden het sociale minimum te leven. De AIO aanvulling is immers een bijstandsregeling, mensen met wat meer spaargeld, een eigen huis of vermogen komen niet in aanmerking, of de aanvulling wordt verstrekt in de vorm van leenbijstand, die moet worden terugbetaald.

Schrijnend is de situatie van AOW-gerechtigden met een jongere partner. In het verleden bestond er een toeslag die AOW-gerechtigden bovenop hun AOW konden krijgen (en soms nog krijgen) als hun partner nog geen AOW kreeg en niet te veel verdiende. Deze toeslag is per 1 januari 2015 vervallen. Hierdoor krijgt de AOW-gerechtigde een AOW-pensioen van een alleenstaande en als de partner geen of weinig inkomen heeft, leven ze dus als huishouden op 70% van het WSM. Hieruit zie je duidelijk, dat als gevolg van regeringsbeleid (lees: bezuinigingen) duizenden beneden het sociale minimum terecht zijn gekomen. Uit de analyse hierboven blijkt echter, dat voor de grote groep niet-gebruikers van de AIO- regeling de bovenstaande redenen niet gelden. Het gaat bij ieder argument om de AIO niet aan te vragen hierboven om een betrekkelijk kleine groep. Waarom vraagt de grote groep geen AIO aan? We weten het niet, ook niet uit het rapport van de Algemene Rekenkamer.

Een volgende indicator zijn de gegevens over het aantal werkende armen dat beneden het WSM leeft. Zoals we hierboven zagen, publiceerde het CBS in 2011 een onderzoek, waaruit bleek dat in 2009 in Nederland bijna 700 duizend personen van 18 tot 65 jaar leefden in een huishouden met een inkomen onder de lage-inkomensgrens. Van deze werkenden met risico op armoede verdienden drie op de tien hun brood als zelfstandige. Een andere grote groep zijn de werkenden met een flexibel contract. Bron: CBS.

In de periode 2001-2014 is de teruglopende koopkracht van werknemers door de achterblijvende loonontwikkeling vermoedelijk de belangrijkste reden dat het aandeel werkende armen toenam, van 3,1% naar 4,6%. (Cijfers van het SCP die afwijken van de cijfers van het CBS). Ook de dalende winsten van zelfstandigen en toenemende werkloosheid in huishoudens speelden na de eeuwwisseling waarschijnlijk een rol. De groei van het aandeel zzp’ers verklaart een kleiner deel van de toename. Bron: SCP.

Tot zover de cijfers. De grote vraag is natuurlijk: waarom vragen al die mensen geen aanvullende bijstand aan om op het Wettelijk Sociaal Minimum te komen? We stuiten ook hier weer op de falende Participatiewet. Deze wet zou het laatste vangnet moeten zijn om te voorkomen dat mensen beneden het wettelijk sociaal minimum zakken. Maar het is allang geen vangnet meer, maar een gatenkaas, waar duizenden geen beroep op kunnen of willen doen. Wanneer je bijvoorbeeld zelfstandige bent, en je hebt onvoldoende inkomen, dan kun je niet zomaar je bedrijf voortzetten en aanvullende bijstand ontvangen. Je moet een hele bureaucratische procedure in met tientallen bewijsstukken en boekhoudkundige gegevens alvorens je voor bijstand in aanmerking komt. Wij hebben op het spreekuur tal van mensen gesproken, die een deeltijdbaan hadden beneden het sociale minimum, maar die geen bijstand aanvroegen vanwege de administratieve rompslomp waarbij bij de verrekeningen van de inkomsten met de bijstand vele fouten worden gemaakt. Het falen van de Participatiewet, die totaal niet meer is afgestemd op de leefsituatie van veel mensen, betekent dat honderdduizenden in armoede moeten leven.

AuteurPiet Van Der Lende

]]>