De Duitse verkiezingen en het lot van de armen en werklozen aldaar

Grote sociale conflicten op komst

In Duitsland zijn enige tijd geleden evenals in Nederland verkiezingen geweest. Deze verkiezingen en het vervolg daarop, de formatie van een regering, zijn een breuk met het verleden. In Duitsland regeerden altijd twee partijen, maar bij de verkiezingen verloor de CDU fors, en er was winst voor de sociaaldemocraten van de SDP, de Groenen en de liberalen van de FDP. Zij onderhandelen momenteel voor het eerst in Duitsland over een regering van drie partijen. Bij de verkiezingen waren er twee belangrijke thema’s: het streven naar sociale gerechtigheid en de klimaatcrisis, op de agenda gekomen door de grote overstromingen in West-Duitsland. De SPD eiste bij de verkiezingen een wettelijk minimumloon van 12 euro per uur, en de Groenen wilden sluiting van de kolencentrales en o.a. een maximumsnelheid op de autowegen.

Onderhandelingen

De onderhandelingen tussen de drie partijen zijn nog aan de gang, maar er komt af en toe iets naar buiten. De drie partijen hebben een notitie over de onderhandelingen naar buiten gebracht, het zogenaamde ‘Sonderungspapier’. De SPD gaat waarschijnlijk haar eis van 12 euro minimumloon binnenhalen. Al is niet duidelijk op welke termijn het ingevoerd wordt. De groenen halen binnen dat de kolencentrales op termijn gesloten worden en de liberalen van de FDP willen geen belastingverhogingen en een wettelijke beperking van de staatsschulden. De FDP is tegen uitgebreide staatsinterventie, maar die gaat er wat betreft de ecologische ombouw van de infrastructuur toch komen. Maar men verwacht op het thema sociale gerechtigheid niet, dat er uitgebreide staatsinterventies komen om de tegenstellingen tussen arm en rijk tegen te gaan en de armoede te bestrijden. De nieuwe regering zal sterk inzetten op het uitbouwen van de hernieuwbare energieproductie. Het is de vraag of Duitsland echter haar doelstelling, in 2050 klimaatneutraal zijn, gaat halen. De klimaatactivisten van Fridays for Future gaven een oproep over klimaatverandering uit, waarin wordt gesteld dat we ons over deze regering geen illusies moeten maken.
Verder willen de onderhandelaars over de nieuwe regering sterk inzetten op ‘elektromobiliteit’. De uitbreiding van elektrische auto’s. De vakbonden maken zich hier erg ongerust over. De omschakeling van de omvangrijke automobielindustrie zal veel arbeidsplaatsen kosten, ook in andere bedrijven. Toeleverancier van de automobielindustrie Bosch gaat veel van haar fabrieken sluiten door de overcapaciteit die ontstaat door de geringere productie van benzine en diesel auto’s. En voor de productie van elektrische auto’s zijn minder arbeiders nodig. Volkswagen heeft voornemens, 30.000 arbeidsplaatsen te schrappen. De banenreductie zou betekenen dat ongeveer een kwart van het totaal aantal banen bij het hoofdmerk Volkswagen op de tocht staat. Dit zou wel eens een groot sociaal conflict kunnen worden.

Hervorming van de bijstand (Harz IV)

De Groenen en de SDP willen een hervorming van de bijstand (Harz IV) door de invoering van wat ‘Bürgergeld’ wordt genoemd. Daarnaast willen zij een hervorming van de ziektekostenverzekeringen dat ‘Bürgerversicherungsgeld’ wordt genoemd. Wat betreft de bijstand moeten er versoepelingen van de regelingen komen. Daarbij worden de verdiensten uit bijbanen meer vrij gelaten, zodat het loont een baantje te nemen. Tot nu toe ging je er in Duitsland net als in Nederland nauwelijks op vooruit als je een deeltijdbaan met aanvullende bijstand hebt. Verder worden de verplichtingen te verhuizen als je in een groot huis woont versoepeld. (Die regel is nu in Duitsland veel strenger als in de Nederlandse Participatiewet). Het Hoger Gerechtshof sprak in 2019 uit, dat sancties wegens het niet voldoen aan de verplichtingen in de bijstand van 60% tot 100% in een maand in strijd is met de grondwet. De sancties worden als reactie daarop in de nieuwe wet versoepeld. Maar ook bij het ‘Bürgergeld’ blijft terugkeer naar de arbeidsmarkt c.q. betaalde arbeid centraal staan. De sollicitatieplicht blijft bestaan. Over de hoogte van het nieuwe ‘Burgergeld’ wordt in de onderhandelingen nog hard onderhandeld. De vakbonden eisen een verhoging van de bijstand naar 600 euro. (De huurkosten vallen buiten de reguliere uitkering in Duitsland). Maar FDP en Groenen zeggen dat de bijstand niet drastisch kan worden verhoogd. De inflatie in Duitsland is momenteel 4% en de energieprijzen rijzen de pan uit. Dat is voor alle mensen met een minimuminkomen, waaronder bijstandsontvangers, een groot probleem. Het is maar de vraag, of bij de hervorming van de bijstand er een aanzienlijke verhoging van het bedrag komt.

discussie

Er ontwikkelt zich in Duitsland een ideologische discussie over de verarming, waarbij twee punten van belang zijn. In de eerste plaats betekent de aankondiging van de hervormingen een nieuwe impuls voor de discussie over een basisinkomen, voorstanders daarvan brengen de doelstelling van een onvoorwaardelijk basisinkomen in en daarmee komt een oude discussie die in Duitsland jarenlang in de marge gevoerd werd, weer meer prominent op de politieke agenda. In de tweede plaats is wat steeds meer naar voren komt (van rechterzijde en van de liberalen en de ondernemersorganisaties) dat er een soort conflict is tussen de sociale doelen en de klimaatdoelen. De ambitieuze agenda qua investeringen om de klimaatcrisis tegen te gaan betekenen dat je zuinig moet zijn met geld uitgeven aan sociale zekerheid en verhoging van de lonen. De verwachting is, dat de nieuwe regering dit conflict ideologisch zal uitdragen, in een of andere vorm, omdat de FDP de eis heeft binnengehaald dat de belastingen niet worden verhoogd en er een grens zit aan de staatsschuld. De vakbonden en de milieubeweging lijken in deze discussies niet precies te weten hoe ze moeten reageren en hebben geen duidelijk eenduidig antwoord.

Conflicten

Duitsland lijkt onder de nieuwe regering af te stevenen op een periode van sociale conflicten en stakingen tegen de sociale gevolgen van de klimaatmaatregelen, zoals massa ontslagen, sluiting van fabrieken en een verdere verarming van een deel van de bevolking door de hoge inflatie die slechts gedeeltelijk wordt gecompenseerd en de hoge energieprijzen. Daarbij zullen naar ik inschat buitenparlementaire protestbewegingen opkomen of zich uitbreiden. Een parlementair steunpunt hebben die bewegingen nauwelijks. De Linke heeft bij de verkiezingen zwaar verloren en is verdeeld in verschillende elkaar bestrijdende stromingen. De partij moet zichzelf opnieuw uitvinden. Centraal thema in die komende protesten staat in het licht van de doelstellingen en beperkingen van de nieuwe regering de vraag, of klimaatdoelstellingen gevolgen hebben voor het sociaal beleid en zo ja, welke. De situatie in Duitsland is ook van invloed in Nederland. Er is over de vorming van een nieuwe regering hier inhoudelijk niets bekend. Het laatste wat ik las was dat informateur Koolmees meedeelde dat de onderhandelingen in een ‘verdiepingsfase’ waren beland. Het zal moeten blijken of deze ‘verdieping’ ook evenals in Duitsland inhoudt, dat met name de liberalen zich afvragen hoe de noodzakelijke miljardeninvesteringen om klimaatneutraal te worden zich verhouden tot de uitgaven op andere gebieden vanuit de gedachte dat de belastingen niet mogen stijgen en de staatsschuld beperkt moet blijven. De ‘verdieping’ is dan de ideologische prietpraat om een combinatie van voortgaande bezuinigingen en investeringen in de infrastructuur te verkopen.

Piet van der Lende

]]>

Weg met de Participatiewet

Het artikel isopgenomen in Sociaal Bestek nr. 5 van 2021 en gepubliceerd op 5november.https://sociaalbestek.nl/artikel/weg-met-de-participatiewet/?c=pbe5

Over deParticipatiewet die in 2015 werd ingevoerd is al veel gezegd engeschreven. De teneur van veel commentaren is, dat de wet op zijnminst gedeeltelijk mislukt is. De oorspronkelijke doelstellingen,mensen in de bijstand en gehandicapten massaal aan het betaalde werkkrijgen, zijn niet of nauwelijks bereikt. De ontschotting van Wajong,Wet Sociale Werkvoorziening en bijstand, waarbij al die groepen onderde Participatiewet kwamen te vallen heeft weinig effect gehad. Degelijktijdige afschaffing van toestroom naar de sociale werkplaats enjong gehandicapten niet meer in de Wajong heeft ertoe geleid, datgehandicapten die vroeger in de sociale werkplaats werkten nu thuiszitten en veel jong gehandicapten zijn in een uitzichtloze armoedegestort. Wat daarbij opvalt is dat ervaringsdeskundigen zeggen, datde wet eerder averechts werkt. In plaats van mensen te stimulerenzich te ontplooien werpen de ingewikkelde regels en de bureaucratiein de uitvoering juist barrieres op die de klant belemmeren in hetontplooien van activiteiten. Ervaringsdeskundigen hebben boekenvolgeschreven over hoe dit in de praktijk werkt. Enkele voorbeelden.

Eric Hochstenbach iseen nu 67 jarige man die zijn leven heeft beschreven in een biografieonder de titel Gelukkig ik leef nog. Hij heeft zijn bestaan alslichamelijk gehandicapte vastgelegd in een persoonlijke beschrijvingdie een goed beeld geeft van de problemen die je dan tegenkomt.Discriminatie, eenzaamheid, onbegrip en uitsluiting vanuit demaatschappij heeft hij heel zijn leven meegemaakt. Eric noemt dat hetijzeren gordijn waardoor hij constant het gevoel heeft in eengevangenis te leven.

Gerard Sangersschreef het boek ‘Met dank, door MijnOverheid bij de Voedselbank’.Hij schreef een tweede boek ’te gek voor woorden’ over de leefwereldvan een bijstandsgerechtigde. Gerard Sangers raakte in 2011 zijn baankwijt. Hij werkte keihard om uit de bijstand te komen en nam drienulurencontracten tegelijk aan. De boeken gaan erover dat bij Gerardhet gevoel resteert dat hij in de Participatiewet in een soort moeraswerd ingezogen. O wee als je in de bijstand zit en erbij gaat werken.Vele sociale diensten kunnen de bijverdiensten niet vlot verrekenen,met als gevolg onterechte opschortingen, verkeerde berekeningen enplotselinge grote terugvorderingen. ‘Uiteindelijk heb ik met werkmoeten stoppen, omdat het niet meer te betalen was.’

Stella de Swartschreef het boek ‘armoede krijg je gratis’. Haar gevecht tegen debureaucratie is een gevecht van jaren, waarbij ze ten strijde trektom er het beste van te maken voor haar twee kinderen. Stella raaktverstrikt in het web van ambtelijke regels en formulieren. Dit leidtuiteindelijk zelfs tot schuldsanering. Ze moet leven van een paartientjes per week en voordat ze het weet, staat ze zelf met schaamtein de rij voor De Voedselbank.

Aande ene kant is de Participatiewet grotendeels mislukt, er zijn naarschatting anderhalf miljoen mensen tussen de 18 en de 67 die geenbetaald werk hebben, aan de andere kant betekent de coronacrisis eenversnelling in veranderingen in het karakter van betaald werk,waardoor ook arbeidskrachten getroffen werden die een vasteaanstelling hadden. Thuiswerken neemt een hoge vlucht. Velen zittengeïsoleerd thuis achter de computer te werken en vergaderen alleenonline via applicaties die deze faciliteit bieden. Fysiek bij elkaarkomen is er niet meer bij of nog slechts incidenteel. Hoewel in denabije toekomst fysiek bij elkaar komen wel weer mogelijk lijkt tezijn, is thuiswerken een blijvertje.

Doordeze ontwikkelingen zitten vele arbeiders thuis in een isolement.Daar komt de doorgeschoten flexibilisering van de arbeid nog bij. Detijd dat je aan betaalde arbeid status kon ontlenen, socialecontacten kon opbouwen, jezelf kon ontplooien in intensieve contactenmet collega’s op een vaste werkplek in teamverband is voor velenallang voorbij.

Sommigenwillen omvangrijkeinvesteringen in verschillende sectoren om deanderhalf miljoen werklozenaanwerk te helpen, oftewelde parallelle arbeidmarkt.

Datlaatste houdt het gevaar in dat er sprake is van werkverschaffing:gedegradeerde betaalde arbeid verrichten die eigenlijk nietnoodzakelijk is. Velen die voor deze oplossing kiezen op basis vanhet traditionele arbeidsethos pleiten daarvoor, waarin basisbanen,reïntegratieprojecten en allerlei andere vormen van aanvullendearbeid, soms werken met behoud van uitkering, worden ingevoerd omvooral bijstandsgerechtigden aan het werk te krijgen.

Inde praktijk zijn deze maatregelen in het licht van demacro-ontwikkelingen echter een druppel op een gloeiende plaat, diede meeste mensen die geen betaald werk hebben, in Nederland, niet aanbetaald werk zal helpen. Ik zie het in toenemende mate als eenachterhoedegevecht. Ikzie meer in:

arbeidstijdverkorting;verhoging van de minimumlonen en de daaraan gekoppelde uitkeringen,waarbij het wettelijk minimumloon naar 14 euro per uur gaat. Wemoeten volledige robotisering van zoveelmogelijkproductieprocessen eisen en felle kritiek leveren op het westersearbeidsethos, waarbij betaald werk wordt beschouwd als zaligmakend ende enig mogelijke bron van ontplooiing en inkomensvoorziening.

Verderde invoering van een universeel leefbaar basisinkomen. Het is denotie van vrijheid die daarbij aantrekkelijk is. Die vrijheid geeftmensen de ruimte om vorm te geven aan de sociale structuren,contacten, alternatieve vormen van arbeid en de menselijkheid die nudoor de robotisering en flexibilisering en veranderingen in hetkarakter van arbeid dreigen weg te vallen. De vrijheid die met eenbasisinkomen gepaard gaat, biedt voor verschillende groepen eenaanknopingspunt om een emancipatiebeweging te ontwikkelen van “hierzijn we, wij zijn er ook en komen los”. Daarnaast zal een programmaontwikkeld moeten worden om de bezitsverhoudingen en detegenstellingen tussen arm en rijk in de wereld te veranderen en degrote platforms onder controle te brengen van de gemeenschap.

Pietvan der Lende

Bijstandsbond

]]>

Klachten medewerkers Werk, Participatie en Inkomen (sociale dienst) en Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO) over het beleid in Amsterdam

Persbericht Vereniging Bijstandsbond Amsterdam

05-11-2021

De kwaliteit van de dienstverlening staat onder druk en de menselijke maat is zoek. Er zijn werkachterstanden en hierdoor wordt geld over de balk gesmeten.

De juristen van het Juridisch Bureau Sociaal (JBS) behandelen niet exclusief zaken van de Participatiewet. Zij behandelen ook bezwaar- en beroepszaken van de WMO, bezwaar- en beroepen van ongedocumenteerde vreemdelingen en zaken over Jeugdzorg en dus ook sinds anderhalf jaar AVG-zaken. Het is zo dat de schriftelijke documentatie die de jurist van het JBS genereert (dus het bezwaarschrift, de beslissing op het bezwaar en het verslag van de hoorzitting) in het databestand Octopus wordt geregistreerd. Dit bestand zet de genoemde documenttypen automatisch over naar het bestand genaamd Focus, dat wordt gebruikt om informatie van bijstandsgerechtigden in op te slaan, indien de betreffende cliënt een WPI-administratienummer heeft
Medewerkers van de afdeling bezwaar en Beroep WPI/WMO (Werk, Participatie en Inkomen en Wet Maatschappelijke Ondersteuning) klagen hun nood over de situatie bij WPI. Wij hebben een reeks van ambtenaren gesproken die allemaal hetzelfde zeggen.
Er is een grote achterstand in het verwerken van bezwaarschriften. Er worden nu soms bezwaarschriften behandeld, die vorig jaar al zijn ingediend. Extra knelpunt is, dat de postkamer niet goed functioneert. De interne postbezorging loopt weken achter waardoor ook daardoor bezwaarschriften niet op tijd worden behandeld, brieven van de rechtbank niet worden beantwoord en ambtenaren soms voor niets naar de rechtbank gaan omdat de zitting niet doorgaat.

dwangsommen

Als niet op tijd op een bezwaarschrift wordt beslist, kan de burger de overheid in gebreke stellen. Dan heeft de overheid nog twee weken om op het bezwaarschrift te beslissen. Doe de overheid (gemeente) dat niet, dan kan de overheid een dwangsom verbeuren met een maximum van 1440 euro. Is er dan nog steeds geen besluit, dan kan de burger in beroep bij de rechtbank. Die kan een hogere dwangsom opleggen. Er zijn bij de gemeente Amsterdam heel veel in gebreke stellingen en er is ook vaak een dwangsom verschuldigd. Zo is er een voorbeeld van een aanvraag bijzondere bijstand van tweemaal 152 euro. Omdat de gemeente niets deed, ook niet na de in gebreke stelling heeft dat de gemeente een extra bedrag van 4500 euro aan dwangsommen en proceskosten gekost.

Menselijke maat ontbreekt

Medewerkers voelen zich aan hun lot overgelaten en men vindt dat vanuit het management de menselijke maat ontbreekt naar de medewerkers toe. Men vindt dat ook de menselijke maat ontbreekt in het werk van WPI naar klanten van het WPI toe. Een van de medewerkers: ‘Ik denk wel vaak: arme klanten van het WPI, de menselijke maat ontbreekt geheel’

Men merkt op dat de mensen op de afdeling bezwaar en beroep afgestompt raken en er zijn heel veel zieken en mensen met een burn-out. Er zijn mensen die al jaren ziek zijn en het ziekteverzuim is heel hoog. Medewerkers zijn ongemotiveerd en er loopt heel veel inhuur rond met niet genoeg kennis op het gebied van bijstand waardoor de kwaliteit van het werk te wensen over laat (en uiteindelijk tot extra proceskosten zal leiden) . De kwaliteit van hun werk is discutabel. Het is ook de bedoeling dat dit werk gedaan blijft worden door inhuur. De vele inhuur heeft negatieve gevolgen voor de klanten. Een ingehuurde kracht zal gemakkelijker afwijzen dan toe te kennen omdat ze geen band hebben met de gemeente. Op het gebied van bijstand en WMO zijn er veel zaken die niet zwart of wit zijn maar grijs. Je kunt verschillende kanten op. Inhuurders kiezen sneller voor afwijzen omdat ze zeer strikt de regels van de wet interpreteren, dat is veiliger dan de grenzen van de wet opzoeken, het contract moet wel worden verlengd. Vanuit het management wordt dit totaal niet bijgestuurd. Die zijn bezig met managen en niet met de inhoud.

reorganisatie

Sinds 2018 is er sprake van een reorganisatie waardoor de werkdruk enorm is toegenomen en mensen daardoor ziek worden. Bij het werk dat ze moeten doen hebben ze zoals reeds gezegd de menselijke maat geheel uit het oog verloren. De Ondernemingsraad heeft over deze situatie bij de wethouder al aan de bel getrokken. Groot knelpunt is ook, dat er bij de gemeente een nieuw computersysteem is ingevoerd voor alle diensten maar dat dit nieuwe systeem totaal niet is afgestemd op de uitvoering van WPI en WMO. In het kader van de reorganisatie zijn mensen bij de afdeling bezwaarschriften weggehaald en overgeheveld naar de behandeling van WMO zaken. Ze moeten nu dingen doen waar ze geen verstand van hebben. Een van de medewerkers zei: ‘we hebben een cursusje van een ochtend gevolgd’. De gemeente neemt via externe inhuur krachten aan waarvan zoals gezegd de kwaliteit van hun werk discutabel is. Het merendeel van de krachten is nu externe inhuur. Er werken nog maar enkele vaste krachten parttime en de rest is allemaal externe inhuur van mensen die er 2 maanden tot een half jaar werken. Dat blijft ook zo, denkt men. Maar er zijn in feite te weinig mensen om het werk te doen. Er is sprake van onderbezetting.

Binnen de afdeling WMO is er ook veel gedoe omdat de primaire afdeling binnen WMO die de aanvankelijke beslissingen neemt almachtig is. Signalen van de afdeling bezwaar en beroep dat ze bepaalde dingen niet goed doen worden genegeerd.

Bijstandsbond
06-20367458
020-6898806
info@bijstandsbond.org

]]>